سرطان تخمدان قاتل خاموش (+ویدئو)
سرطان تخمدان را " قاتل خاموش " نامیده‌اند زیرا معمولاً علائم آن وقتی ظاهر می‌شود که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده است و عمدتاً غیرقابل درمان است. پس باید پیشگیری کرد.
سلامت سبز- سرطان تخمدان را ” قاتل خاموش ” نامیده‌اند زیرا معمولاً علائم آن وقتی ظاهر می‌شود که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده است و عمدتاً غیرقابل درمان است.
اما کارشناسان بهداشتی مجموعه‌ای از علائم جسمی را شناسایی کرده‌اند که در زنان مبتلا به سرطان تخمدان رخ می‌دهند و ممکن است نشانه‌های هشداردهنده اولیه برای این بیماری باشند. این علائم بسیار شایع هستند و اغلب زنانی که آن‌ها را بروز می‌دهند، مبتلا به سرطان تخمدان نیستند. اما برای زنان مبتلا به سرطان تخمدان، امید این است که آگاهی بیشتر در مورد آن‌ها به تشخیص زودرس و درمان بیماری منتهی شود.
جامعه سرطان آمریکا و جامعه متخصصان سرطان‌های زنان آمریکا بر این چهار علامت به‌عنوان علائمی که در زنان مبتلا به سرطان تخمدان از عموم مردم شایع‌تر هستند، تأکیددارند: آروغ زدن و افزایش اندازه شکم؛ درد شکمی یا لگنی؛ اشکال در غذا خوردن و احساس سیری زودرس و تکرر و فوریت ادرار.
بر اساس این رهنمود هر زنی که یک یا تعداد بیشتری از این علائم را تقریباً هرروز برای چند هفته تجربه می‌کند باید به یک پزشک بالینی ترجیحاً متخصص زنان و زایمان مراجعه کند تا مورد معاینه لگنی قرار گیرد. اگر معاینه لگنی فرد مشکوک بود، معمولاً به دنبال آن از یک روش غیرتهاجمی تشخیصی، سونوگرافی از راه واژن و احتمالاً اندازه‌گیری خونی یک شاخص سرطان به نام CA- 125 استفاده می‌شود.
تنها راه تشخیص قطعی سرطان تخمدان در حین جراحی است که بهتر است به‌وسیله متخصص زنانی که درزمینهٔ سرطان تخمدان تجربه دارد، انجام شود.
پژوهش‌ها نشان داده است که بسیاری از زنانی که دچار سرطان تخمدان هستند، مدت‌ها پیش از تشخیص سرطان، از علائمی که در بالا ذکر شد، شکایت داشته‌اند اما این علائم یا نادیده گرفته‌شده‌اند یا به بیماری‌های دیگر نسبت داده‌شده‌اند. چهار علامتی که ذکر شد در بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند اختلالات قاعدگی، نشانگان روده تحریک‌پذیر و عفونت‌های مثانه بروز می‌کنند.
اما اگر چنین علائمی بدون سابقه قبلی بروز کنند، برای چند هفته ادامه پیدا کنند و در طول زمان بدتر شوند، ممکن است نشانه سرطان تخمدان باشند.
در ادامه شمارا به دیدن ویدئویی دعوت می‌کنیم که اطلاعات علمی و جامعی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
پاسخ به مهمترین پرسش های سرطان تخمدان
سرطان‌های رحم، تخمدان، پستان و دهانه رحم به سرطان‌های زنانه معروف هستند. از میان این سرطان‌ها، سلامت سبز به سراغ سرطان تخمدان رفته تا شمارا با روش‌های پیشگیری از آن آشنا کند. دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص بارداری‌های پُرخطر، پاسخ گوی سؤالاتی در این زمینه هستند*.
سرطان تخمدان در چه دوره‌ای از زندگی زنان بیشتر است؟
رشد بدخیم و غیرطبیعی سلول‌های تخمدان موجب ایجاد سرطان تخمدان می‌شود که در سنین مختلف از قبل از بلوغ، دوران بارداری و پس از یائسگی دیده می‌شود. سرطان‌های تخمدان بسیار متعدد و متنوع هستند و شدت رشد و سرعت بیماری برحسب نوع سرطان تخمدان متفاوت است. ولی به‌طورکلی در سنین قبل از یائسگی شایع‌تر است. در حدود یک درصد از سرطان‌های تخمدان زیر ۲۰ سالگی ایجاد می‌شود. شایع‌ترین سن ابتلا حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی است و ۳۰ تا ۴۰ درصد بدخیمی‌های تخمدان بعد از ۶۵ سالگی رخ می‌دهد.
علت این سرطان چیست؟
علت آن در تمام موارد قابل‌تشخیص نیست. ارتباط ژنتیک و ارثی در برخی انواع سرطان تخمدان وجود دارد. بنابراین اگر در مادر یا خواهر یک خانم، سابقه سرطان تخمدان وجود داشته باشد، خطر ابتلا در ایشان بیشتر از سایر افراد است. چاقی و مصرف غذاهای چرب هم در افزایش سرطان‌های مختلف ازجمله سرطان تخمدان مؤثر است. سرطان تخمدان در خانم‌هایی که زایمان نداشته‌اند بیشتر از کسانی است که بارداری و زایمان داشته‌اند. بلوغ زودرس و یائسگی دیررس هم خطر این سرطان را افزایش می‌دهد. مصرف قرص‌های ضدبارداری ممکن است در کاهش سرطان تخمدان نقش داشته باشد و کسانی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند کمتر به این سرطان مبتلا شوند.
می‌توان از آن پیشگیری کرد؟
بله، قرص‌های ضدبارداری خوراکی تنها روش توصیه‌شده برای پیشگیری از سرطان تخمدان است. خطر ابتلا به این نوع سرطان در بیمارانی که قرص‌های ضدبارداری خوراکی مصرف کرده‌اند، به نسبت کسانی که از داروهای ضدبارداری استفاده نمی‌کنند کمتر است. بارداری و زایمان هم به کاهش شیوع آن کمک می‌کند.
چه علائمی دارد؟
به علت قرار گرفتن تخمدان‌ها در عمق لگن، علائم سرطان تخمدان دیر ظاهر می‌شود. مهمترین علامت آن، وجود یک توده یا تومور در داخل لگن به هنگام معاینه است که ممکن است با درد و فشار در لگن، یبوست یا تکرر ادرار، خود را نشان بدهد. درد شدید در قاعدگی و درد در موقع مقاربت ممکن است از علائم دیگر این تومورها باشد. بنابراین توجه به علائم فوق اهمیت دارد و به‌خصوص خانم‌ها در صورت احساس بزرگی شکم حتماً باید موردبررسی قرار گیرند. اختلالات قاعدگی و خون‌ریزی در خانم‌های مُسن که سال‌ها است یائسه شده‌اند از دیگر علائم این تومورها است. متأسفانه وقتی تومور تخمدان موجب بزرگی شکم، خون‌ریزی یا وجود مایع در شکم می‌شود ممکن است مدت‌ها از شروع بیماری گذشته باشد، بنابراین به کلیه خانم‌ها در سنین باروری و پس از یائسگی باید توصیه کرد که حتی درصورتی‌که هیچگونه مشکلی ندارند حداقل سالانه مورد معاینات لگنی انجام پاپ اسمیر قرار گیرند و در صورت شک به توده‌های لگنی، سونوگرافی رحم و تخمدان‌ها خصوصاً به طریق واژینال برای بررسی دقیق، انجام شود.
با مشاهده کدام علائم باید به پزشک مراجعه کرد؟
برای تشخیص زودرس لازم است کلیه خانم‌ها حداقل سالی یک‌بار به پزشک مراجعه و تحت معاینه دقیق لگنی و پاپ اسمیر و در صورت نیاز سونوگرافی قرار گیرند چون این بیماری اگر زود و در مراحل اولیه تشخیص داده شود موفقیت در درمان بسیار خوب خواهد بود. متأسفانه در اکثریت موارد سرطان‌های تخمدان، خانم‌ها در مراحل پیشرفته به پزشک مراجعه می‌کنند. خانم‌هایی که سابقه سرطان تخمدان در خانواده دارند لازم است به‌طور مرتب تحت معاینه و آزمایش‌های لازم قرار گیرند.
در صورت مشاهده این موارد باید به پزشک مراجعه شود:
احساس سنگینی و فشار در لگن،
احساس بزرگی شکم،
تغییر در وضعیت قاعدگی،
خون‌ریزی یا لکه بینی پس از یائسگی،
تغییر در وضعیت اجابت مزاج و یبوست،
تکرر ادرار،
درد یا خون‌ریزی به هنگام مقاربت و تهوع،
بی‌اشتهایی و سیری زودرس.
این سرطان چگونه درمان می‌شود؟
درمان در اکثر موارد جراحی است. وسعت درمان به نوع سرطان و میزان انتشار آن در داخل لگن و سایر قسمت‌های بدن و سن و تمایل بیمار برای بارداری بعدی بستگی دارد.
بر اساس نوع تومور ممکن است از شیمی‌درمانی هم استفاده شود.
در خانم‌های یائسه برداشتن رحم و لوله‌ها و تخمدان‌های دو طرف و نمونه‌گیری از قسمت‌های مختلف لگن و شکم انجام می‌شود.
در خانم‌های جوان درصورتی‌که سرطان زود تشخیص داده شود، می‌توان رحم را حفظ کرد تا در سال‌های بعد بارداری داشته باشد.
*مصاحبه کننده: مژگان کریمی
