فشار خون چیست؟ دلایل فشارخون بالا و شگردهایی برای پایین آوردن فشار خون
فشار خون بالا
سلامت سبز- سالانه در ایران ۱۰۰ هزار نفر در اثر ابتلاء به بیماری‌های ناشی از فشارخون بالا می‌میرند. بر اساس آمارهای رسمی ۲۸ درصد زنان و ۲۵ درصد مردان به فشارخون بالا مبتلا هستند.
آمار فشارخون در کشور
به گزارش سلامت سبز، همچنین ۶۰ درصد جمعیت دارای فشارخون بالا، از فشارخون خود اطلاعی ندارند و طبق آمارهای ثبت شده از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶، شیب ابتلاء به فشارخون، روند صعودی طی کرده است.
در حال حاضر ۱۵ میلیون نفر در کشور به فشار خون مبتلا هستند و این میزان در تمام استان‌ها، رو به افزایش است. البته برخی استان‌ها وضعیت بدتری دارند.
از این میان فقط ۴۰ درصد از جمعیتی که به فشارخون مبتلا هستند، داروی مربوطه را دریافت کرده و تحت مراقبت درمانی قرار دارند و این موضوع به آن معنا است که ۶۰ درصد از افرادی که از فشارخون خود اطلاعی ندارند، داروی مناسب دریافت نکرده و تحت مراقبت درمانی نیستند.
فشار خون چیست
فشار خون یکی از علائم اصلی حیات است، هنگامی که سرخرگ‌های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا می‌رود.
فشار خون بالا گاهی کشنده بی‌سر و صدا نامیده می‌شود ، زیرا تا مراحل انتهایی اکثرا هیچ علامتی ندارد.
فشارخون به طور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی که دچار بیماری فشارخون بالا است، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر از حد طبیعی است.
اندازه گیری فشار خون
اصولا فشارخون در بخش‌های مختلف سیستم گردش خون متفاوت است ولی در اندازه گیری، فشار خون به دو نوع فشارخون سیستولی و دیاستولی مجزا می شود.
فشار خون سیستولی معمولاً به فشار خونی که در سرخرگ‌های است گفته می‌شود و فشارخون دیاستولی به فشارخون ورید گفته می شود. معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. فشارخون طبیعی براساس قرارداد برای فشارخون سیستولی پائین تراز ۱۲۰ میلی متر جیوه و برای فشارخون دیاستولی پائین تراز ۸۰ میلی لیترجیوه است. شیوع فشارخون بالا در جوامع گوناگون متفاوت است .
فشار خون بالا در چه کسانی دیده می شود؟
فشار خون بالا خصوصا در افراد مسن بسیار شایع است. تقریبا در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشار خون بالا رنج می برند. در بیماران جوان‌تر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می‌یابد.
علل ایجاد فشار خون بالا
علل بروز این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده است ولی برخی عوامل فرد را مستعد ابتلا به فشار خون می کنند از جمله:
- سن بالای ۶۰ سال با افزایش سن احتمال بروز فشار خون افزایش می یابد
- چاقی و اضافه وزن
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- رژیم غذایی حاوی نمک زیاد یا چربی اشباع شده و عدم مصرف میوه و سبزی
- کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی
- استرس
- عوامل ژنتیکی، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است.
- مصرف قرصهای ضد حاملگی ، استروییدها و بعضی از انواع داروهای مهارکننده اشتها
- پشت میزنشینی
- نژاد : سفید پوستان ونژاد هندواروپایی بیشتر دچار افزایش فشار خون می شوند.
پیشگیری از بیماری فشارخون
- کنترل وزن ، کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزن برای کنترل فشار خون مفید است
- انجام ورزش مرتب، ۳۰ دقیقه ورزش در هر روز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است
- کم کردن مصرف نمک و غذاهای پرچرب
- داشتن رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات ، لبنیات کم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشکبار استفاده کنید.
- عدم مصرف سیگار و مشروبات الکلی
- اندازه گیری فشار خون حداقل هر شش ماه یک بار
- زنان باردار باید مرتب برای معاینه پیش از زایمان به پایگاه های بهداشتی درمان و خانه بهداشت مراجعه کنند تا کارشناسان بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به موقع کنترل کنند.
- در خانم هایی که قرصهای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند باید فشار خون خود را مرتب کنترل نمایند
- پرهیز از مصرف سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده‌های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم و همچنین پرهیز از سبزی‌های کنسروشده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور.
- مواد حاوی کافئین از قبیل قهوه ، چای ، نوشابه‌های کولا و شکلات، سبب افزایش فشارخون می‌شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.
- اجتناب از مصرف غذاهای سرخ کرده یا غذاهایی که در درجه ی حرارت‌های بسیار بالا و یا با مدت زمان طولانی تهیه می شوند، و عدم استفاده ی چند باره از روغن‌های آشپزی .
- استفاده از گوشت سفید به جای گوشت‌های قرمز.
- کنترل استرس ، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می کند، استرس و عصبانیت است.
- استراحت به میزان کافی هر روز زیرا کار کردن بی وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی فرد وارد خواهد کرد
- انجام ورزش‌هایی مثل پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری برای پایین آوردن فشار خون مفید هستند بنابراین حداقل ۳ بار در هفته و هر بار حداقل ۳۰ دقیقه باید ورزش کرد
عوارض فشار خون بالا
سکته مغزی ، حمله قلبی ، نارسایی احتقانی قلب و ورم ریه ، نارسایی کلیه و آسیب چشمی و مشکل بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند.
براساس گزارش دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، هرچه فشار خون بالاتر باشد، میزان امید به زندگی پایین تر خواهد بود.
درمان
اهداف درمان با توجه به ویژگیهای هر فرد تعیین خواهند شد و ممکن است شامل کم کردن وزن ، ترک دخانیات ،کنترل فشار خون بصورت روزانه، استفاده از داروهای ضد فشار خون تحت نظر پزشک، کاستن از استرس، برنامه ورزش مناسب و تغییر شیوه زندگی برای کاهش استرس باشند.
با این شگردها فشار خون را پایین بیاورید
فشار خون دارید؟ هرچه زودتر اقدام کنید. استفاده از دارو تنها راه حل نیست. با راه‌های طبیعی نیز می‌توان فشار خون را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد. ورزش کنید و از خوردن نمک، نوشیدن مشروبات الکلی و کشیدن سیگار پرهیز کنید.
به گزارش دویچه وله، وقتی ترازو وزن بدن‌تان را بیشتر از وضعیت عادی نشان می‌دهد؛ وقتی مرتب مشروبات الکلی می‌نوشید و حرکت‌تان کم است، جای تعجب نیست که فشار خون داشته باشید. هرچه زودتر باید در برابر این بیماری دست به کار شوید.
نخستین قدم برای کاهش فشار خون این است که از نمک در غذای روزانه دوری کنید، زیرا نمک می‌تواند یکی از بدترین عوامل برای افزایش فشار خون باشد. شاید بپرسید چگونه نمک می‌تواند فشار خون را افزایش دهد؟
برخی پزشکان و محققان بر این نظرند که نمک برخی مواد را برای انتقال ارتباطات شیمیایی در بدن تقویت می‌کند که سبب می‌شود سلول‌های عضلات فشرده‌تر شوند و مقاومتی در شریان‌ها ایجاد و منجر به افزایش فشار خون شود. این محققان پیشنهاد کرده‌اند به جای نمک از برخی گیاهان جایگزین استفاده شود که می‌توانند جای نمک را بگیرند.
از روی مبل و کاناپه پایین بیایید
وقتی احساس می‌کنید کاملا سرحال هستید و احتیاجی به فعالیت بدنی ندارید، اشتباهی بزرگ می‌کنید، زیرا تاثیر ورزش بر فشار خون سحرآمیز است و این فشار را کاهش می‌دهد. البته نباید انتظار داشت که ورزش یک‌روزه به کاهش فشار خون بیانجامد.
صرف نظر از سن و سال افراد باید ورزش را به طور منظم انجام داد و صبور بود. سه تا چهار روز در هفته و هربار دست‌کم ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ورزش کنید. به زودی متوجه می‌شوید که وزن شما کم می‌شود.
محققان و پزشکان اتفاق نظر دارند که وزن اضافی یکی از عوامل فشار خون است و می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد. فشار خون به طور مثال می‌تواند به ساختار قلب آسیب برساند و خطر سکته مغزی و سکته قلبی را افزایش دهد.
دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری از ورزش‌های مناسب هستند. مهم نیست چه نوع ورزشی می‌کنید، مهم این است که ورزش به طور منظم انجام شود.
از سوی دیگر ورزش سبب کاهش استرس می‌شود و می‌دانیم که استرس نیز یکی از عوامل افزایش فشار خون است.
شکر، کافئین و نیکوتین نیز برای بدن مثل زهر هستند و بر فشار خون تأثیری منفی دارند.
از خوردن غذاهای آماده یا “فست فود” پرهیز کنید. از خوردن گوشت‌های چرب، سیب‌زمینی در روغن سرخ شده، سس گوجه فرنگی و مایونز و مواد شبیه آنها خودداری کنید. این مواد غذایی به ویژه برای کسانی که فشار خون دارند بسیار خطرناک هستند.
آن‌چه ما و شما می‌دانیم این است که باید هرچه بیشتر میوه و سبزیجات خورد. مثلا به جای شکلات، هویج گاز بزنید؛ به جای کیک، سیب یا گلابی بخورید. گفته می‌شود لبو یا هندوانه در کاهش فشار خون موثر هستند. سیر نیز به نوبه خود معجزه‌ای طبیعی است که جریان خون را تسهیل می‌کند و شریان‌ها را باز نگه می‌دارد.
فهرست تهیه کنید!
یک دستگاه فشارسنج خون تهیه کنید. شاید بهتر باشد این دستگاه را از داروخانه بخرید و با کارشناس مشاوره کنید. یک دفترچه برای ثبت میزان فشار خون روزانه می‌تواند بسیار مثبت باشد.
فشار خون‌تان را روزانه در زمانی مشخص اندازه‌گیری کنید. برای دقت بیشتر در کنار ثبت فشار خون بنویسید که در آن روز چه خورده، چه نوشیده و چقدر ورزش کرده‌اید.
از همین امروز شروع کنید و صبور باشید که می‌گویند: «گر صبر کنی ز غوره حلوا سازم».
